Vật lý trị liệu- PHCN là dịch vụ đang phát triển mạnh mẽ, được nhiều người lựa chọn bởi sự an toàn, tiện dụng, kinh tế, hiệu quả, chăm sóc chu đáo. 1. Mục tiêu Khuyến khích duỗi thụ động hết tầm vận động Kiểm soát đau và sưng nề sau mổ Tầm vận động từ 0° → 90° Sớm mang trọng lượng theo tiến trình Phòng tránh ức chế cơ tứ đầu đùi Tự tập ở nhà theo hướng dẫn 2. Chú ý Tránh vận động chủ động từ 40° → 0° Tránh đi lại không nẹp Tránh chườm nóng Tránh đứng và đi kéo dài 3. Phương pháp điều trị Kê khăn, nằm sấp gối Kích hoạt lại cơ tứ đầu ( bằng máy ems hoặc emg ) Mang trọng lượng theo tiến trình Mang trọng lượng một phần (50%) sang mang trọng lượng theo sức chịu đựng Di động xương bánh chè Nâng thẳng chân tất cả các mặt phẳng Mang nẹp khi nâng thẳng chân Tập nâng hông theo tiến trình Sử dụng bảng cân bằng Đạp chân ( hai chân từ 80° → 5°) nếu tầm vận động lớn hơn Tập cardio chi trên theo khả năng Nghiệm pháp lạnh Hướng dẫn tập tại nhà theo tiến triển Khuyến khích tuân thủ các chú ý và khuyến cáo về mang trọng lượng tại nhà 4. Tiêu chuẩn để chuyển sang giai đoạn khác Có thể nâng chân thẳng mà không có khó chịu về cơ tứ đầu Tầm vận động từ 0° → 90° Có thể đứng 1 bên mà không đau Sau mổ giai đoạn 2 ( sau mổ từ 2 - 6 tuần) 1. Mục tiêu Tầm vận động 0° → 130° Vận động tốt xương bánh chè Giảm sưng nề Phục hồi lại dáng đi( không sử dụng thuốc giảm đau) Đi lên thang số 8 với kiểm soát và không đau 2. Chú ý Tránh đi xuống cầu thang đối nghịch đến khi kiểm soát tốt cơ tứ đầu và gân cơ chi dưới Tránh đau ở các bài tập và các hoạt động 3. Chiến lược điều trị Mang trọng lượng tăng dần, theo sức chịu đựng ( gân xương bánh chè) với nạng và nẹp mở từ 0° → 50° nếu kiểm soát tốt gân cơ tứ đầu, không bị trễ Bỏ nạng nếu không có dáng đi chống đau Chuyển sang nẹp ngắn (nẹp OTS, băng xương bánh chè ...) Đạp xe tiêu chuẩn Đạp chân (90° → 0°) Bài tập AAROM Bài tập squat hạn chế, thay đổi mang trọng lượng Bài tập thăng bằng: bảng thăng bằng, hệ thống cân bằng, bài tập Theraband đối bên Bắt đầu chương trình tập đẩy mạnh về phía trước Tập dáng đi với nước nếu lành vết khâu Nâng thẳng chân với kháng lực tăng dần Các bài tập co cơ Hamstring và cơ bụng chân Bài tập khớp hông, cơ Hamstring Bài tập căn bằng thân Chạy trên thảm có độ nghiêng Chủ động duỗi từ 40° Bài tập tại nhà : cá nhân hóa 4. Tiêu chuẩn để chuyển tiếp: Tầm vận động 0° → 125° Dáng đi bình thường Có khả năng đi thang số 8 Di động xương bánh chè tốt Sau mổ giai đoạn 3 (6 - 14 tuần) 1. Mục tiêu: Khôi phục hoàn toàn tầm vận động Có khả năng đi thang số 8 với kiểm soát tốt chân với chân đau Cải thiện hoạt động sống hàng ngày Cải thiện co chi dưới Bảo vệ khớp bánh chè đùi 2. Chú ý Tránh đau với các bài tập và các hoạt động chức năng Tránh chạy và các hoạt động thể thao đến khi đầy đủ sức cơ 3. Phương pháp điều trị Chương trình squat Bắt đầu chương trình bước xuống Đẩy chân Các bài tập lunges Chuyển từ duỗi gối không co cơ sang duỗi gối có co cơ 90° → 40° Các bài tập thăng bằng tăng cường ( bài tập perturbation) Các bài tập tốc độ Bài tập thảm chạy có kháng trở Bài tập sức mạnh cơ tứ đầu Máy KT 1000 đo lúc 3 tháng Bài tập tại nhà: dưa theo đánh giá 4. Tiêu chuẩn để chuyển tiếp Tầm vận động với các giới hạn như bình thường Có khả năng đi thang số 8 với kiểm soát tốt chân và không đau Đánh giá chức năng dựa vào KT 1000 và kiểm soát chức năng Sau mổ giai đoạn 4(tuần 16-22) 1. Mục tiêu Chạy không đau Tối đa sức mạnh và độ linh hoạt cho các hoạt động hàng ngày Kiểm tra động lực > 85% hai chi 2. Chú ý Tránh đau với các bài tập và các hoạt động chức năng Tránh chạy và các hoạt động thể thao đến khi đầy đủ sức cơ 3. Phương pháp điều trị Bắt đầu chạy (thảm chạy) sau khi hoàn thành tốt thang số 8 Tiếp tục tập sức mạnh chi dưới và chương trình tập linh hoạt khớp Chương trình tăng sự nhanh nhẹn của chi nâng cao Bắt đầu bài tập plyometric khi trụ vững Bài tập duỗi gối Isotonic ( full tầm vận động+ không đau, không lạo xạo khớp) Tập động lực ( khối lượng bài tập từ trung bình đến nặng) Bài tập tại nhà ( cá nhân hóa) 4. Tiêu chuẩn để chuyển tiếp Không có triệu chứng khi chạy Test động lực lớn 85% so với chân còn lại Không có sự e sợ với các hoạt động Plyometric hay bài tập linh hoạt Sau mổ giai đoạn 5 - quay lại thể thao( tuần 22-?) 1. Mục tiêu Không có sự e sợ khi thực hiện các động tác thể thao đặc biệt Tối ưu hóa sức mạnh và độ linh hoạt khi gặp các yêu cầu thể thao Test động lực ≥90% so với chân còn lại Test Hop ≥90% so với chân còn lại 2. Chú ý Tránh đau với các bài tập và các hoạt động chức năng Tránh chạy và các hoạt động thể thao đến khi đầy đủ sức cơ và tham khảo ý kiến bác sĩ 3. Chiến lược điều trị Tiếp tục tập sức mạnh chi dưới và chương trình tập linh hoạt khớp Tăng cường chương trình plyometric Nẹp cho các hoạt động thể thao theo khuyến nghị của bác sĩ Theo dõi các cấp độ hoạt động của bệnh nhân trong suốt quá trình phục hồi chức năng Đánh giá lại sự phàn nàn của bênh nhân( đau, sưng để điều chỉnh chương trình phù hợp) Khuyến khích tuân thủ các chương trình tập luyện ở nhà Test KT 1000, test động lực, test hop 5. Tiêu chuẩn để kết thúc Test chức năng và động lực lớn hơn 90% so với chi lành Di chuyển đạt Không có sự e sợ trong các hoạt động thể thao Sự linh hoạt cho các hoạt động thể thao Có thể tự thực hiện các bài tập gym và các chương trình tập luyện tại thời điển kết thúc