Khi bị mắc Covid - 19, vi rút Sarcovi - 2 tấn công vào nhiều cơ quan, hệ thống của cơ thể con người như hệ hô hấp, hệ thần kinh, tim mạch, tiêu hóa, miễn dịch,... gây ra nhiều rối loạn thậm chí tử vong. Sau khi F0 khỏi bệnh, nhiều bệnh nhân vẫn gặp phải các triệu chứng hậu Covid kéo dài bao gồm mệt mỏi, chán ăn, chóng mặt, đau đầu, mất ngủ, kém tập trung, thay đổi tâm trạng, mất vị giá, khứu giác, cơ thể mỏi mệt và mất sức lực kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập, sinh hoạt và công tác của người bệnh. Các triệu chứng hậu Covid tập trung vào các nhóm sau: - Tâm - thần kinh: Mệt mỏi, đau đầu, mất ngủ, chóng mặt, thay đổi tâm trạng, khó tập trung, stress, trầm cảm. - Hô hấp: Ho, đau ngực, nói khó, hụt hơi, khó thở - Tim mạch: Đau ngực, hồi hộp đánh trống ngực, nhịp tim nhanh, huyết áp hạ. - Tiêu hóa: Khô miệng, mất vị giác, nuốt khó, nuốt nghẹn, đầy bụng khó tiêu, ợ hơi, ợ chua, trào ngược, ỉa lỏng hoặc táo bón. - Suy giảm miễn dịch : Mệt mỏi, choáng váng, dễ mắc các bệnh vi rút khác, bội nhiễm vi khuẩn,... - Thần kinh - cơ : Mệt mỏi cơ thể, yếu cơ, mất lực,.. Vì bệnh ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, bộ phận nên việc điều trị đòi hỏi phải kết hợp nhiều chuyên khoa, nhiều biện pháp một cách khéo léo và phù hợp với tình trạng cụ thể của người bệnh mới đạt hiệu quả giúp người bệnh nhanh chóng trở về cuộc sống bình thường. Các biện pháp điều trị bao gồm: - Tâm lý trị liệu - Dinh dưỡng trị liệu - Điều trị theo chuyên khoa 2 - Và đặc biệt là Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng giúp cải thiện chức năng hô hấp, tim mạch, vận động, tiêu hóa, miễn dịch và tâm lý. Một nghiên cứu gần đây tại Đại học Y tại Barcenola - Tây Ban Nha cho thấy tình trạng hậu Covid kéo dài có thể do tổn thương dây thần kính Phế vị (dây thần kinh số X). Đây là dây thần kinh sọ não dài nhất cơ thể, có chức năng phó giao cảm, chi phối nhiều cơ quan quan trọng của cơ thể gồm não, tim, phổi, hệ tiêu hóa (tuyến nước bọt, hầu họng, thực quản, dạ dày, gan mật tụy, ruột non và ruột già). Kết quả nghiên cứu cho thấy 2/3 số bệnh nhân (348) có tình trạng triệu chứng giống với tổn thương dây thần kinh Phế vị như: khó thở, hụt hơi, chóng mặt, tim đập nhanh, huyết áp hạ, khó nuốt, các vấn đề giọng nói và rối loạn tiêu hóa,... Phân tích 20 bệnh nhân có triệu chứng rối loạn dây thần kinh Phế vị thấy 1/4 có viêm dây thần kinh Phế vị hoặc dầy lên. Đây là bằng chứng vi rút tác động lên thần kinh. Về chức năng dây thần kinh Phế khi được tăng cường có khả năng: - Tái tạo tế bào não (neuroplasticity). - Thư giãn, giảm stress, giảm lo âu, trầm cảm. - Tăng cường trí nhớ. - Kháng viêm. - Điều hòa huyết áp. - Điều hòa cortisol máu. - Giúp tăng cường giấc ngủ. - Tăng lượng hóc môn tăng trưởng. - Giảm đề kháng insulin. - Giảm dị ứng. - Giảm đau đầu do căng thẳng. - Tăng cường hoạt động của ty thể giúp cơ thể tăng cường năng lượng, giảm mệt mỏi. Chúng tôi xin giới thiệu một số bài tập Phục hồi chức năng dây thần kinh Phế vị hiệu quả và dễ thực hiện cho người bệnh hậu Covid - 19: 1. Thở bụng sâu 2. Rửa mặt bằng nước lạnh (10-12 độ C). 3. Kích thích tiết nước bọt rồi ngậm 3 4. Xúc họng mạnh với nước 5. Hát to 6. Xoa bóp da vùng sau tai và xương chẩm Trong các phương pháp nêu trên tập luyện hít thở sâu có tác dụng lâu dài, dễ thực hành ở bất kỳ đâu và thời gian nào. Khi tập thở các bạn cần lưu ý: - Hít vào nhẹ nhành qua mũi, thở ra chậm qua miệng (hít thở chậm). - Thở sâu hơn bằng bụng (đẩy hơi xuống Đan điền - ruộng thuốc). - Thở ra dài hơn hít vào.

BS. Nguyễn Duy Hương - Trung tâm Phục hồi chức năng Việt Pháp